Antalya ili Aksu ilçesi sınırları içerisinde bulunan Ahmet Ali Deresi Su Kemeri, Perge Antik Kentinin 2 km kuzeybatısında, Eğridere Su Kemerinin devamında Kurşunlu-Yeşilkaraman Yolunun altından geçen Ahmet Ali Deresi üzerine MS 2. yüzyılda Kurşunlu-Perge güzergâhı arasına Roma Döneminde inşa edilmiş iki katlı dört kemerden oluşan bir su kemeridir. Su Kemeri, yöre halkınca “Değirmendere Kemeri” adıylada anılmaktadır. MS 2. yüzyılda Perge’nin artan su ihtiyacı kuzeyden, günümüzde Topallı Mahallesinden çıkan ve Kurşunlu Şelalesinin önemli kaynaklarından birisi olan karstik Gelin Düşen Pınarı’ndan karşılanmıştır. Gelin Düşen Pınarı kaynağı Kurşunlu-Perge güzergâhı arasına yapılan açık kanal, kapalı kanal ve kemerlerle Koca Belen’in doğu sırtından geçirilip, Perge’nin batı surlarına kadar getirilmiştir. Perge, bol suyunu kuzeyden gelen Kalabaklı Deresinin düşüş yaptığı Kurşunlu Şelalesi (Kümbet Değirmeni)’nden almıştır.
Ahmet Ali Deresi üzerinde konumlanan su kemeri düzgün kesme taşlardan örülerek yapılmıştır. İki katlı olan kemer altta bir, üstte iki adet olmak üzere toplam üç göze sahiptir. Kemerin toplam uzunluğu 75 m, alt kemer yüksekliği 5.50 m, üst kemer açıklığı 10 m, üst kemerlerin yüksekliği 6.90 m, talvegden yükseklik (tabandan üst duvara kadar) 16 m, kret genişliği (üstten duvar kalınlığı) 1.90 m, suyun giriş noktasındaki genişliği ise 80 cm’dir. Su kemerinin üstünden çıkan kanalın çıkış noktasında, kemerin Perge’ye uzanan kısmı görülememektedir.
Gelin Düşen Pınarı kaynağının karstik özellikte olması sebebiyle su kemeri üzerinde sarkıtlar oluşmuştur. Kemerin üst gözlerinden sarkan 1-1.5 m uzunluğundaki kireç sarkıtları su kemerinin çok uzun yıllar boyunca kullanıldığını göstermektedir. Eğridere Kemeri üzerinde kireç tabakasının bulunmaması, suyun bu kemerden sonra Değirmendere Kemerine doğru giderken kireçli bir araziden geçtiğini göstermektedir. Ahmet Ali Kemerinden sonra su yolunun Damlamca Tepesinin kuzey eteklerini topografyaya uygun şekilde dolaşarak 8.700 m’de Koca Belen Tepesinin doğuya bakan yamaçlarına çıktığı kabul edilmektedir. Yamaçlardan güneye doğru alçalarak devam eden su yolu 9.500 m’den sonra 40 m kotlarında Perge’yi besleyen iki yan kola ayrılmıştır.
Perge’ye ulaşan su kemerleri üzerinde Aspendos’taki gibi bir sifon sistemi uygulanmamıştır. Arazinin eğiminden dolayı bu yönteme ihtiyaç duyulmamıştır. Kemerler ile gelen su, Koca Belen Tepesi eteklerinden basınçsız olarak Perge’ye taksim edilmiştir. Su, Koca Belen yamaçlarını yer altı kanalları ile takip ederek kentin güneyinden giriş yapmaktadır. Güney Hamam, F2-F4 Çeşmeleri ve kentin güneyindeki diğer yapılar bu kanal ile beslenmiştir. Bu kanala ait mevcut kalıntıların farklı dönemlerden izler taşıdığı tespit edilmiş olup su kanalının uzun yıllar kullanıldığını göstermektedir. Su, topraktan 1.50-2.00 cm derinlikte, 100 cm genişlikte ve 85 cm derinlikte bir yatak içinden iletilmiştir. Taş örgü tekniğinde yapılmış kanal yatağının üstü, düz büyük blok taşlarla kapatılmıştır. Bu yatak içinde herhangi bir kanal izi görülmemektedir. Ahmet Ali Deresi Su Kemeri, 1993 yılında Taşınmaz Kültür Varlığı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
Adres:
İhsaniye Mahallesi, Aksu/Antalya
Ziyaret Tarihi:
2019 / 19.05.2022
Kaynaklar:
Ahmet Ali Deresi Su Kemeri ile ilgili bilgiler; Galip BÜYÜKYILDIRIM tarafından hazırlanan Antalya Bölgesi Tarihi Su Yapıları makalesinden alınmıştır.
Fotoğraflar:
