Antalya İli, Konyaaltı ilçesi sınırları içerisinde bulunan Ala Kilise, Geyikbayırı Mahallesinde Kayanındibi olarak anılan Pınarbaşı Mevkiine 500 m mesafede Doğu Roma (Bizans) Döneminde MS 6. yüzyılda inşa edilmiş yonca (trikonkhos) planlı küçük bir kilisedir. Yöre halkı tarafından “Alakisle” adıyla bilinen kilise, yer yer 2 m’yi aşan duvar yüksekliği ile görece olarak iyi korunmuş durumdadır. Ala Kilise, Antik Likya Bölgesinde sıklıkla rastlanan doğu ucu yonca planlı kiliselerden birisidir. Ala Kilise, 2004 yılında Bey Dağları üzerinde yapılan yüzey araştırmaları sırasında Doç. Dr. Ayça Tiryaki ve Prof. Dr. Engin Akyürek tarafından incelenerek bilim dünyasına kazandırılmıştır.

Özel mülk içinde kalan bahçede bulunan Kilise yapısı, 1996-2004 yılları arasında çekilen fotoğraflarda tüm mimarisi olduğu gibi gözükürken, günümüzde yoğun maki ve bitki örtüsüne teslim olmuştur. 2004 yılında Bey Dağları araştırmaları sırasında temizletilen kilise, bakımsızlıktan dolayı yoğun bitki örtüsü altında tamamen kaybolmuştur. Antik Likya Bölgesinde sıkça görülen yonca plan (Trikonkhos) mimarisine sahip Kilise, tek nef’ten oluşmaktadır.

Mısır kökenli Trikonkhos mimari planının, Filistin ve Suriye yoluyla Anadolu’ya girdiği öne sürülmektedir. Trikonkhos planı Bizans mimarlığında 4. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar Kilise, Vaftizhane, Martyrion, Mezar Şapeli gibi dini yapılarda olduğu gibi, dini olmayan yapılarda da kullanılmıştır. Roma mimarisinde özellikle saray ve mezar yapılarında tercih edilen yonca plan tipi, Likya Kilise mimarisinde 6. yüzyılda görülmüştür. Yonca plan, Ala Kilise gibi tek nefli yapıların ve üç nefli bazilikaların bema kısmında kullanıldığı gibi, Kiliselerin yan mekânlarında ve ek yapılarında da tercih edilmiştir.

Ala Kilisenin tek nefli naosu aynı genişlikte bir apsis ile sonlanmaktadır. Kuzey ve güney duvarlarında ise apsisle birlikte bir yonca plan oluşturan Kilise’de birer eksedra bulunmaktadır. Kilisenin ana girişi batı duvarında olup kuzey ve güney duvarlarında ise tali girişler bulunmaktadır. Narteksi bulunmayan Kilise’de batı duvara dik olarak yapıya sonradan eklenmiş 1 m. uzunluğundaki iki duvar parçası burada 1X1.5 m. ölçülerinde bir sundurma olduğunu göstermektedir. Kilisenin duvarları moloz taş kullanılarak kaliteli bir işcilikle örülmüştür. Naos duvarlarında tespit edilen sıva ve kırmızı renkli boya parçaları Kilisenin fresko ile bezeli olduğunu göstermektedir.

Kilise, duvarlardaki tonoz başlangıçları ve naosun içindeki moloz yığınından yola çıkılarak taş tonoz ile örtülmüştür. Naosun yoncayı oluşturan doğu ucundaki apsis ve iki eksedra yarım kubbelerle, ortalarında kalan alan ise kubbesel tonoz, naosun diğer kısmı ise bir beşik bir tonozla örtülmüştür. Tonoz başlangıcına kadar 2.5 m. kadar ayakta kalan apsisin ortasında 1.5 m. yüksekliğinde bir ikiz pencere bulunmaktadır. Pencerelerin arasındaki kayıt günümüze ulaşamasa da, üst kısımda bulunan iki kemer izleri pencerenin iki açıklı olduğunu göstermektedir.

Adres:
Geyikbayırı, Konyaaltı/Antalya

Koordinatlar:
36.8754, 30.46457

Ziyaret Tarihi:
22 Mayıs 2022

Konum Hakkında:
Bu paylaşımda tanıtımı yapılan; ilgili Kültür Varlığı ve Tarihi Eserin yerinde korunması, tahrip ve zarar görmemesi adına gerçek koordinat bilgisi paylaşılmamıştır.

Kaynaklar:
Ala Kilise (Alakisle) ile ilgili bilgiler ve plan çizimi Doç. Dr. Ayça Tiryaki ve Prof. Dr. Engin Akyürek tarafından hazırlanan Prof. Dr. A. Vedat Çelgin’in 68. Doğum Günü Onuruna Makaleler isimli makalesinden alınmıştır.

Harita:

Fotoğraflar:

Ala Kilise (Alakisle)

Antalya-Geyikbayırı yolu üzerinde bulunan kaya tırmanışı bölgesi, doğal oluşumlar ve Geyikbayırı Mağarası’nın görünümü.

Ala Kilise (Alakisle)

Geyikbayırı Mahallesi girişi.

Ala Kilise (Alakisle)

Ala Kilisenin özel mülke ait bahçede bulunan duvar kalıntıları.

Ala Kilise (Alakisle)
Ala Kilise (Alakisle)
Ala Kilise (Alakisle)

Kiliseyi tamamen esir almış yoğun bitki ve maki örtüsünün güneyden görünümü.

Ala Kilise (Alakisle)

Ala Kilise (Alakisle)’nin 2004 yılında çekilmiş iç ve dış görünümü.

Ala Kilise (Alakisle)

Ala Kilise (Alakisle) genel planı. (Doç. Dr. Ayça Tiryaki – Prof. Dr. Engin Akyürek)

Ala Kilise (Alakisle)

Ala Kilise (Alakisle) giriş kapısı.

Ala Kilise (Alakisle)

Kilisenin yonca tipi duvarının içeriden görünümü.

Ala Kilise (Alakisle)

Kilisenin yonca tipi duvarının üstten görünümü.

Ala Kilise (Alakisle)
Ala Kilise (Alakisle)
Ala Kilise (Alakisle)

Kilise apsisi ve pencere detayları.

Ala Kilise (Alakisle)

Apsis.

Ala Kilise (Alakisle)
Ala Kilise (Alakisle)

Kilise çevresinde ve bahçede bulunan Bizans Dönemi kiremit kalıntıları.

Etiketler: , , , , , , , , , , , , , ,

Yazar: Deniz KAPLAN

info@denizkaplan.net