Antalya ili Kepez ilçesi sınırları içerisinde bulunan Çaylak Kalesi, Lyrboton Kome Antik Kenti’nin kuzeybatısında Varsak-Kirişçiler Yolu üzerinde Odabaşı Mahallesi yakınlarındaki orman sahası bölgesinde konumlanan Erken Bizans Dönemine ait bir Kale yerleşimidir. Antik Via Sebaste Roma Yolu üzerinde konumlanan Kale yerleşimi, adını bulunduğu Çaylak mevkii’den almıştır. Çaylak Kalesi, 2005 yılında 1. derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
Sıkı çam ağaçları ve 6.567,64 m²’lik makilik arazi içerisinde sürpriz bir şekilde kendisini gösteren Çaylak Kalesi, Kepez ilçe sınırları içerisinde; Koca, Kapaklı, Honaz ve Başköy Kaleleri ile birlikte Bizans İmparatorluk Çağında kurulmuş beş Kale yerleşiminden birisidir. Çaylak Kalesi ilk kez 2007 yılında T.C. Antalya Akdeniz Üniversitesi ve Varsak Belediyesi tarafından Via Sebaste Roma Yolu’nun geçtiği Varsak bölümü üzerinde yapılan araştırmalar ışığında Doç. Dr. Burak Takmer ve Nihal Önen tarafından incelenmiştir.
Akropol tepesinin güneydoğu yamacı Nekropol (Mezarlık) olarak kullanılmış Çaylak Kalesi’nde bulunan Khamosorion tipi mezarlar oldukça dikkat çekicidir. Nekropol girişinde kapağı kayıp ana kaya üzerine açılmış iki katlı içinde niş bölümü bulunan Khamosorion tipi mezar bulunmaktadır. Kale akropolü’nün batısında çam ağaçları ve makilerin arasında 2 m.’ye yakın büyüklükte yöresel taşlardan yapılmış mekâna ait kalıntılar günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Batı duvarları oldukça iyi korunmuş mekanın diğer duvarları temel hizasında izlenebilmektedir.
Kale’nin doğusunda tonoz izleri görülen bir mekan bulunmaktadır. Yapı üzerinde yapılan kaçak kazılar sonucunda yapının üst kısmı tamamen çökmüştür. Tonozlu yapının arkasında 3 m. yüksekliğinde bir duvar kalıntısı bulunmaktadır. Erken Bizans Döneminde özgün planda inşa edilen Çaylak Kalesi’nin doğu yönünde dikdörtgen planlı oldukça iyi korunmuş bir yapı kalıntısı bulunmaktadır.
Çaylak Kalesi’nin günümüze ulaşan en nitelikli kalıntısı doğuda bulunan kare planlı yapıdır. Yöresel taş, harç ve blok kayadan inşa edilen kare planlı yapının en yüksek duvarı 4 m. olmakla birlikte yapıya ait gözetleme ve ok atma pencereleri iyi korunmuştur. 11 m. uzunluğundaki yapı duvarının köşeleri 1.50 m. uzunluğunda destek duvarları ile desteklenmiştir. Tonozlu yapının üzerinden giriş yapılan kare planlı yapının kapı kısmına ait temeller yerinde izlenebilmektedir. Pencerelerin bulunduğu duvar kalıntılarının izleri yapının iki katlı olduğuna işaret etmektedir. Yapı içerisinde girişi toprak altında kalmış 10 m. derinliğindeki tünel bağlantılı Su Sarnıcı’nın çevresi kaçakçılar tarafından ağır tahribata uğratılmıştır.
Çaylak Kalesi’nin kuzeydoğu yönünde Antik Via Sebaste Roma Yolu’na ait izler bulunmaktadır. Antik Yol, bu nokta’dan sonra Kapaklı Kalesi ve Ketirkızıllı yakınlarında bulunan Roma Konuk Evi (Mansio)’ne doğru devam etmektedir. Düden (Kataraktes) Çayı’na yakın konumda bulunan Çaylak Kalesi, su ihtiyacının bir kısmını Su Sarnıçları yoluyla karşılamıştır. Kale akropolü üzerine açılmış çok sayıda Sarnıç bulunmaktadır.
Adres:
Odabaşı, Kepez/Antalya
Koordinatlar:
37.02575, 30.67244
*Not: Bu yazıda Kültür Varlığının tahribata uğramaması adına gerçek GPS/Koordinat bilgisi ve konumu paylaşılmamıştır.
Konum:Fotoğraflar:
