Antalya ili Konyaaltı ilçesi sınırları içerisinde bulunan Domuzağılı Antik Çiftlik Yerleşimi, Antik Likya Bölgesinin en doğusunda Güzyaka Dağı’nın kuzey eteklerinde Çakırlar Domuzağılı mevkii üzerinde, MS 2. yüzyılda Roma Döneminde kurulmuş bir Çiftlik yerleşimidir. Yoğun bitki örtüsü altında kalmış olan yerleşim; birkaç yerde kümelenmiş lahitler, konut yapıları, kutsal alan, antik yol ve lahit atölyesinden oluşmaktadır. Domuzağılı mevkii’nde bulunan bir lahitin ön yüzünde yazan “Her kim ki, mezara zarar verirse Attaleia (Antalya) kenti kasasına 2.500 drachmi ceza ödemelidir.” yazıtına göre yerleşimin Attaleia (Antalya)’ya bağlı bir köy olduğu düşünülmektedir.
Domuzağılı Çiftlik Yerleşimi ilk kez, Spratt ve Forbes tarafından tespit edilmiş olup sonraki dönemde Ormerod ve Robinson tarafından incelenerek haritalara “Olbia” olarak işaretlenmiştir. Antalya çevresinde ve içerisinde gerçekleştirilen çalışmalarda Olbia’nın Arapsuyu’nda tespit edilmesiyle birlikte Domuzağılı yerleşiminin yanlış bir isimle lokalize edildiği anlaşılmıştır. 1993 yılında Prof. Dr. Nevzat Çevik tarafından kapsamlı yüzey araştırmaları yapılan yerleşim “Hurma Köyü Çiftlik Yerleşimi” adıyla bilim dünyasına kazandırılmıştır. Antik Çiftlik, 1998 yılında I. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
Domuzağılı mevkii’nde yerleşime ait batı nekropolünden batıya doğru uzanan orman ve portakal bahçeleri sınırından bir antik yol geçmektedir. 70-80 m boyunca batıya ilerleyen yol, yoğun bitki örtüsü altında kaybolmaktadır. Batıda Trebenna, doğuda ise Attaleia (Antalya)’ya devam eden antik yolun Antalya-Çakırlar ve Geyikbayırı güzergahında bir tali yola daha sahip olduğu gözlemlenmiştir.
Antik Yolun iki tali yolla birleştiği geniş düzlüğün, tepeye doğru güney sınırında bulunan kaya kütlesinin alana bakan kuzey yüzünde yaklaşık 1.00 m yükseklikte bir Zeus kabartması bulunmaktadır. Burası yerleşim dışında yoldan gelip geçenlerin ve Hurma ve çevresinde yaşayanların açık havada tapınmış oldukları bir kutsal alandır. 90’lı yıllarda yerinde bulunan Zeus kabartması günümüzde yerinde bulunmamaktadır.
Domuzağılı mevkii’nde bulunan yapı kalıntıları tamamen yıkılmış olup bu yapıların planları çıkartılamamıştır. Doğu ve Batı Nekropolleri arasında, bazı yerlerde çok seyrek de olsa bazı yapı taşlarına ulaşılmıştır. Tamamı araştırılan Domuzağılı kalıntıları büyük boyutlu bir yerleşimden yana iz vermemektedir. Yerleşim, çiftlik evlerinin bulunduğu küçük bir köy niteliğindedir. Kutsal alanın 200 m doğusunda, birkaç yapı kalıntısı bulunmaktadır. Kaçak kazılarla dağılan bu yapılar duvar işçiliği ve yüzeyde görülen mimari parçalardan Geç Roma ve Bizans Dönemine tarihlendirilmektedir. Bu yapılardan birisi Doğu Roma (Bizans) Şapelidir. Birkaç tek duran örnek olmasına karşın Domuzağılı lahitleri iki nekropol alanında, belli bir düzen içinde toplanmışlardır.
Portakal bahçeleri sınırında, bugüne kalıntıları koruyan yoğun bitki örtüsü altında saptanan ilk buluntular 5 lahitten oluşmaktadır. Tepeye sırtını vermiş lahitler vadiye kuzeye yöneliktir. Bunların dördü aynı düzlemde yanyana dizilmiş biri de arkalarında tek olarak durmaktadır. Kapakları önlerine düşürülmüş, teknelerin çoğu sağlam durumdadır. Bu küme lahitlerin üçü tam bezemeli, biri yarım, biri de tam yalındır. Arkada tek duran yalın lahdin bozduğu dizin dışında dörtlü küme birlikte tasarlanmıştır.
Batı Nekropolü, ilk kümenin 300 m batısında, aynı kotta konumlanmaktadır. Ana kayanın kesilmesi ve büyük taşların blokajıyla elde edilen nekropol düzlüğü çevresine 5 lahit yerleştirilmiştir. Alan kullanımında ortanın ve önün boş bırakılmasına dikkat edilmiştir. Tüm lahitlerin kapakları düşürülmüş, bazıları da parçalanmıştır. Biri dışında lahit tekneleri yerlerindedir.
Lahit Ocağı, batı nekropolünün 50 m yukarısındaki kayalık tepede bulunmaktadır. Buluntular, sert kalker kayalıktan çıkarılan lahitlerin kaba işçiliklerinin yerinde tamamlandığını ve sonra da aşağıya taşındığını göstermektedir. Domuzağılı Antik Çiftlik Yerleşiminde bulunan lahit kabartmaları, İS 3. yüzyılda Hurma’da bağı-bahçesi ve hayvanları olan, çiftçilikle uğraşan ailelerin yaşadığından izverirken Güzyaka Dağı ve Çandır Vadisi’nin günümüzden çok farklı olarak, geyikleri ve dağ keçileriyle zengin yaban yaşamı olan doğaya sahip olduğunu açıkça anlatmaktadır. Lahitler tamamen herhangi bir bölgenin karekterinde yapılmamış olup, her ne kadar yoğunlukla mızraklı kalkanlı örgelerin seçilişiyle Pisidya ağırlı varsa da, lahit ön yüzlerinde ana panonum çerçevesini oluşturan üzüm sarmaşığı daha çok Antik Isauria Bölgesinde sevilerek kullanılan bir bitkisel süsleme örgesidir. Tabula-ansata çerçevesini yanlardan bezeyen karşılıklı yunuslar kabartmalarıda Antik Likya’dan bilinmektedir.
Adres:
Çakırlar, Konyaaltı/Antalya
Ziyaret Tarihi:
6 Kasım 2022
Konum Hakkında:
Bu yazıda tanıtımı yapılan; ilgili taşınmaz kültür varlığının yerinde korunması, insan eliyle tahrip ve zarar görmemesi adına gerçek konum bilgileri paylaşılmamıştır.
Kaynaklar:
Domuzağılı Antik Çiftlik Yerleşimi ile ilgili bilgiler; Prof. Dr. Nevzat Çevik tarafından kaleme alınan “Antalya-Hurma Köyü’nde Bir Çiftlik Yerleşimi” isimli makaleden alınmıştır.
Fotoğraflar:
