Antalya İli, Döşemealtı İlçesi sınırları içerisinde bulunan Öküzini Mağarası, Katran Dağı’nın kalkerli eteğinde Kırkgöz Gölünün etkisiyle doğal bir şekilde oyularak açılmış, Yağca Mahallesi’nin 2.70 km, Karain Mağarası’nın 1.5 km kuzeydoğusunda konumlanan, Kırkgöz Gölünün kıyısında Epi-Paleolitik (Ara Taş Çağı)’ten Neolitik (Cilalı Taş) ve Kalkolitik (Bakır) Çağlara kadar iskân edilmiş bir mağaradır. Mağara adını duvarında bulunan, doğal olaylar sonucunda günümüze ulaşmayan Öküz kabartmasından almıştır. 1956 yılında Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten tarafından tespit edilerek Bilim dünyasına kazandırılmıştır.
Mağara, 1956 yılında Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten tarafından tarafından keşfedilmiş olup aynı dönemde ağızına yakın bir yerde küçük bir deneme açması ile kültür silsilesi ortaya çıkarılmıştır. Mağarada 1990-1999 yılları arasında sürdürülen arkeolojik kazı çalışmalarında Epi-Paleolitik (Ara Taş Çağı)’ten Neolitik (Cilalı Taş Çağı) ve Kalkolitik (Bakır Çağı) Çağlara kadar bazı teknik evreler kaydedilerek bu çağlara ait zengin buluntu toplulukları gün ışığına çıkartılmıştır.
Öküzini Mağarası’nda 23.5 m uzunluğundaki ilk büyük boşluğun gerisinde ince uzun bir başka boşluk daha yer almaktadır. Ağzı doğu-kuzeydoğuya açıktır ve yaklaşık olarak 25 m genişliktedir. Yapılan jeolojik araştırmalar sonucunda mağaranın akarsu ile açıldığı ve daha sonraki doğal çöküntülerle büyüdüğü tespit edilmiştir. Mağara çevresinde su kaynakları olduğundan Paleolitik (Kaba Taş) Çağ’da iskân edildiği tespit edilmiştir. Son yıllarda mağara ağzının traverten düzlüğüne yakın oluşu ile mağaraya çok rahat girilebilmesi mağaranın son süratle tahrip edilmesine neden olmuştur.
Mağaranın Öküzini olarak isimlendirilmesine yol açan çizikli ve hafif tümsekli öküz kabartması mağaranın bir duvarındaki doğal çıkıntının alt kısmına ayaklar üst kısmına baş şeklinin çizilmesi ile oluşturulmuştur. Kaya kabartmasının kaba şeklinden esinlenerek yapılmış olan bu basit kabartmanın zamanında boyalı olduğu tahmin edilmektedir. Günümüzde bu kabartma yerinde bulunmamaktadır. Öküzini Mağarası, 1990 yılında I. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır.
