Antalya ili Kumluca ilçesi sınırları içerisinde bulunan Olympos Antik Kenti, Beydağları Milli Parkı içindeki 3 km.’lik Çıralı kumsalının güneyinde konumlanan Musa Dağı’nda kurulmuş olan Korykos isimli dağ yerleşimine hizmet vermiş bir Liman yerleşimidir. M.Ö. 300’lü yıllarda Limanın artan önemi nedeniyle Musa Dağı’nda yaşayan Korykos halkı, kıyıya inerek küçük Liman kentini Olympos adıyla kalkındırarak bölgede yoğun imar faaliyetleri ile kenti büyütmüşlerdir. Antik Likya coğrafyasının doğu kentleri arasında yer alan Olympos, Helenistik dönemde Likya Birliği içerisinde üç oy kullanma hakkına sahip olan altı ayrıcalıklı kentten bir tanesi olmuştur. Helenistik ve Roma Dönemi yapılarıyla dikkat çeken Olympos’ta Likya Birliği üyesi olmasına rağmen Likyalılara ait herhangi bir ize rastlanılmamıştır.
Kuzeyi ve güneyi dik dağlarla çevrili denize açılan çukur bir vadi üzerine kurulmuş Olympos’un ortasından akan Olympos Çayı kenti ikiye ayırmaktadır. Olympos’un günümüze kadar ulaşmış kalıntıları genellikle doğudan batıya doğru, Olympos Çayı’nın her iki yakasında yer almaktadır. Güney kıyıda, Hellenistik Dönem’in çokgen örgülü duvarı ile yanındaki Roma ve Bizans onarımlarını işaret eden bölümü görülmektedir. Olympos’un kuzey bölümünde doğu-batı aksında kent merkezindeki en büyük yapı topluluğu 128X62 m. ölçülerindeki Piskoposluk Sarayıdır. Saray; Kilise, Şapel, Vaftizhane, Rölik Şapeli, Peristil, Triklinyum, Piskopos ikametgâhı ve birçok mekandan oluşan bir kompleks şeklinde düzenlenmiştir. Komplekste bulunan yapı topluluğunun M.S. 5. yüzyılda inşa edildiği ve 7. yüzyıla kadar kullanıldığı düşünülmektedir. Kentin kuzeyinde Roma İmparatorluk Çağına ait 5 m. yüksekliğinde ayakta kalmış tapınak sellasına ait iyon düzenli bir anıtsal kapı bulunmaktadır. Roma kapısının öbübde bulunan Heykel kaidesine göre Tapınağın Roma İmparatoru Marcus Aurelius adına M.S. 172-173 yıllarında yapıldığı yazmaktadır.
Olympos Çayı üzerinde kentin her iki yakasını birbirine bağlayan Olympos Köprüsünden günümüze sadece ayağı ulaşabilmiştir. Kentin kuzeyinde Roma İmparatorluk Çağında Likya Birliği Başkanlığı yapmış Olympos’lu Marcus Aurelius Arkhepolis’in Aile Mezarlığı ve Helenistik Dönem krallarından birisi olan Antimachos’un lahdi Marcus Aurelius Arkhepolis’in Aile Mezarlığı’nın karşısında bulunmaktadır. Lahit, M.S. 2. yüzyıla tarihlendirilmektedir. 1990 yılında Olympos Limanında yapılan kazı çalışmalarında tonoz içerisinde 2. ve 5. yüzyıl arasına tarihlendirilen Liman Anıt Mezarları ortaya çıkartılmıştır. Birinci Liman Anıtsal Mezarı, Marcus Aurelius Zosimas isimli Olimposlunundur. Lahdin güneye bakan ön yüzündeki bir bölüm kırılmıştır. Kaptan Eudemos’un Lahdi olarak adlandırılan lahit, girişin hemen karşısında ve kuzey duvara yakın konumlanmıştır. Bu lahdin üzerinde bir gemi kabartması yer almaktadır. Yelkensiz, direksiz ve küreksiz olan geminin üzerinde bir Aphrodite kabartması yer almaktadır. Tabula ansata’nın sağ tarafında dört satırlık bir şiir bulunmaktadır. Bu şiir’de; “Son limana girdi demirledi gemi, çıkmamak üzere. Çünkü ne rüzgardan ne de gün ışığından medet var artık. Kaptan Eudemos Işık taşıyan şafağı terk ettikten sonra. Gün ışığından uzak yatacak burada; gemi ise dalgasızdır ölülere.” dizeleri yazılıdır.
Roma İmparatoru Hadrianus ikinci Anadolu ziyaretinde M.S. 131 yılında Olympos’u ziyaret etmiştir. Bu ziyaretin onuruna kent, Hadrianapolis olarak adlandırılmıştır. Olympos’un batı yakasında ormanlık alanın içerisinde oldukça sağlam korunmuş, İmparator Vespasianus döneminde yapılmış bir Hamam kompleksi bulunmaktadır. M.S. 70 yıllarında inşa edilen Vespasianus Hamamı mimarisinde mermer yerine tuğla kullanılmış olup hamamın Frigidarium, Tepidarium ve Caldarium bölümleri günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Olympos’un güneyinde Sepet Dağı’nın eteklerinde konumlanan 2.000 kişilik Olympos Antik Tiyatrosu, Roma İmparatorluk Çağında inşa edilmiştir. Günümüzde kazı ve onarım çalışmaları yapılmayan Tiyatro’nun 20 oturma sırası ayaktadır. Yaşanılan Depremler sonrasında onarım gören Tiyatro, Tyindaris isimli bir Olymposlu kadın tarafından yaptırılarak İmparator Hadrianus’a adanmıştır. Helenistik tarzda inşa edilen Tiyatro doğal bir yamaca yaslandırılmıştır. Roma Döneminde inşa edilen Tiyatro’nun tonozları günümüze kadar ulaşmıştır. Tiyatro’nun kuzeyinde, kabartmaları yerel kireçtaşı ile işlenmiş M.S. 2. yüzyıla tarihlendirilen Alkestis Lahdi bulunmaktadır. Lahit, Artemias ve ailesine aittir.
Temelleri M.Ö. 300’lü yıllarda atılan Olympos M.Ö. 78’de tarih sahnesine çıkmıştır. Sicilya Valisi Servilius Vatia, zamanın en büyük korsanı Zeniketes’i deniz savaşında yenmiştir. Zeniketes, gemilerini Olympos Limanında saklamış ve kenti kalesi olarak kullanmıştır. Sonraki süreçte Olympos, Roma İmparatorluğuna katılmıştır. Korsan saldırıları nedeniyle önemini yitiren Olympos, Roma İmparatorluk Çağında satılık/kiralık Roma mülkü (Ager Publicus) olarak ilana verilmiştir. Olympos, 11. ve 12. yüzyıllarda Cenevizliler, Venedikliler ve Rodos Şövalyeleri tarafından yeniden inşa edilmiştir. Haçlı seferleri sırasında ticaret limanı olarak kullanılan kent, 15. yüzyılda Osmanlı Donanmasının Doğu Akdeniz’i hakimiyeti altına almasıyla tamamen boşaltılmıştır. Teke Bölgesi dahilinde Osmanlı Devleti topraklarına katılan Olympos bu dönem itibariyle iskan görmemiş ve kent bozulmayan Ortaçağ dokusuyla birlikte günümüze kadar korunarak ulaşmıştır.
Adres:
Yazır, Kumluca/Antalya
Koordinatlar:
36.39576, 30.47155
Fotoğraflar:
