Antalya ili Serik ilçesi sınırları içerisinde bulunan Pednelissos Antik Kenti, Toros Dağlarından Antik Pamfilya Bölgesine uzanan Kuyucak Dağının güneyinde Kozan Mahallesinin 1 km. doğusunda yükselen Bodrumkaya Tepesinin güney ve güneybatısı yamaçlarına kurulmuş bir Pisidya kentidir. Antik Pisidya Bölgesinin güney sınırında yer alan kentin güneyinde Perge, Sillyon, Aspendos, Side, Etenna ve Seleukeia (Lyrbe) Antik Kentleri konumlanmaktadır. Pednelissos Antik Kenti, tarihte adını M.Ö. 218 yılında komşusu Selgelilerle yapmış olduğu savaş ile duyurmuştur.
Antik kaynaklarda ilk kez M.Ö. 5. yüzyılın sonlarına doğru isimlerine rastlanan Pisidyalıların iskan etmiş oldukları toprakların üstündeki kültür varlıkları çok daha eskiye gitmektedir. Bölgede kesintisiz olarak süren iskan birinci binde Frig kültürünün yayılması şeklinde devam etmiştir. Frig kültüründen Pednelissos’unda etkilendiği Midas Kentinde de rastlanılan kült yapılarının benzerlerinin burada da görülmesinden anlaşılmıştır.
Pedneslissos’ta tespit edilen belli başlı kalıntıları, şehrin savunmasını meydana getiren surlar, 4 adet kule, 3 adet kapı, Agora yapısı, 2 adet Bazilika, 2 adet Tapınak, Nekropol, Sarnıçlar ve Heroon’dur. Pednelissos Antik Kenti’nde yer alan kalıntılar içinde en görkemli eserlerden bir tanesi Apollon kültüne ait bir kabartmadır. Apollon Kabartması, M.S. 3. yüzyılda bir Pednelissos sikkesi üzerindeki varlığı ile desteklenmektedir. Pednelissos, Sagalassos ve Adada Antik Kentleri arasında bulunmaktadır. Pednelissos Antik Kenti’nde bulunan Geç Roma Dönemine ait Bazilika, kentin geç devirde yerleşim gördüğünü göstermektedir.
Yukarı ve aşağı şehir olarak ikiye ayrılan Pednelissos’da, iki şehir arasında birbirini kesen caddeler ve merdivenler yer almaktadır. Pednelissos’da sağlam kalmayı başarabilmiş yapıların yanında, günümüzde birçok yapı yıkık durumdadır. Bizans Dönemine ait iki bazilika, mezar yapıları, girland bezemeleriyle zenginleştirilmiş lahitler, hamam binası ve tapınaklar Pednelissos’da giderek gelişen bir yapılaşmanın varlığını kanıtlar durumdadır.
Roma İmparatoru Augustus döneminde Pisidya, yeni kurulan Galatya eyaletine dahil olmuş, M.S. 117-138 yüzyılları arasında İmparator Hadrian döneminde, Likya-Pamfilya eyaletinin Roma senatosuna geçmesiyle, Pisidya da senato yönetimine girmiştir. Bu dönemde Pednelissos, İmparator Hadrian kültüyle ve Zeus’un yerel rahibi olması özellikleriyle ilgili olarak yapılmış bir sunağın varlığı şehirde bulunan yazıtların okunmasıyla anlaşılmıştır.
M.S. 3. yüzyılda Roma İmparatoru Diocletian döneminde Pisidya ilk kez bir eyalet haline gelmiştir. M.S. 4. yüzyılın sonunda, Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasından sonra Pisidya Bölgesi, Bizans Döneminde de yerleşimlere sahne olmuştur. Hristiyanlık Döneminde Kilise kayıtlarında birçok Pisidya kentinin varlığını koruduğu, Pednelissos’un da bu kilise kayıtları içerisinde adının geçtiği bilinmektedir. Pednelissos’da ki geç Roma Dönemine ait Bazilika bölgedeki geç devir yerleşimine bir kanıt teşkil etmektedir. Ayrıca bu dönemde kentin bilinmeyen bir nedenle yavaş yavaş terk edilip Kozan Mahallesine 7-8 km. uzaklıktaki Hasgebe’de yerleşilmiş olduğu bölgede bulunan yapı ve mezar kalıntılarından anlaşılmaktadır.
Pednelisos’un önemini, henüz tüm bölgeyi etkisine almış ve birçok metropol konumundaki kentin terk edilmesine veya iyice küçülmesine yol açmış olan Arap akınları başlamadan daha önce kaybetmiş olduğu ortaya çıkmaktadır. Kentin kuzey kapısının batı yanındaki söve üzerindeki yazıtta kentteki (Taurobolium) dinsel kurban töreninden söz edilmektedir. Bu tören Frig kökenli olup, toprağın bereketini arttırmak için tanrıça Kybele adına kurban kesilen bir törendir.
Taurobolium’un kökeninin Anadolu’da aranmasına rağmen, Anadolu’da bu kurban törenleriyle ilgili belgeler yalnız Pergamon ve Pınara Kentlerinde ele geçmiştir. Bir dördüncüsünün Pednelissos’ta bulunması oldukça önemlidir. M.S. 160 yılına kadar Kybele kültürüyle ilgili olarak gösterilen bu Taurobolium törenleri daha sonra bereketi arttırma özelliğini yitirerek, kurban kanıyla yıkanarak günahlardan arınma veya yeniden doğma biçimine dönüşmüştür. M.S. 300’den sonra Taurobolium’un Hristiyanlık etkisinde gelişmiş olan Mithraism (Mitras Gizemleri, Antik Pers dünyasının, Eleusis ve İsis Sırları olarak bilinen diğer gizli kültlerde, yani ezoterik olarak nitelendirilebilecek geleneklerde olduğu gibi sadece bu tarikata kabul edilenlere açıklanan sırlar etrafında gelişmiş bir mistik İran kültüdür. M.S. 1. yüzyıl ile 4. yüzyıl arası Pers İmparatorluğu askerleri arasında yaygınlaşmıştır.) kültürüyle ilişkisini göstermektedir.
Pednelissos’taki bir yazıtta törenle ilgili olarak bir Ares rahibinden söz edilmiştir. Aresin savaş tanrısı olma özelliğinin yanı sıra çok az belirtilen bereket tanrısı olma özelliği de bulunmaktadır. Bu durumda bu tören Mithras kültürünün etkisinde değil Kybele kültündeki gibi toprağın bereketini arttırmak için yapıldığı söylenebilir.
Ziyaret Tarihi:
2018
Adres:
Kozan, Serik/Antalya
Koordinatlar:
37.21368, 30.93423
Fotoğraflar:
Kozan Mahallesi’nin meydanı. (2018)
Pednelissos girişinde bulunan surlara ait kule yapısı.
Bodrumkaya Tepesinde bulunan yapılar.
Apollon kült alanının önünde bulunan teras duvarı.
Pednelissos’un simgesi Apollon kültüne ait kabartma.
Pednelissos’da bulunan az sayıdaki mezarlar.
