Antalya İli, Alanya İlçesi sınırları içerisinde bulunan Şarapsa Hanı, 1236-1246 yılları arasında Selçuklu Devleti Döneminde Selçuklu Sultanı II. Gıyâseddin Keyhüsrev tarafından Alanya-Konya Kervan Yolu üzerine, Serapsu Çayı kenarında yükselen küçük bir tepe üzerine yaptırılmış Kervansaraydır. Kervansarayın adı bazı kaynaklarda “Serapsu Hanı” veya “Şarafsa Hanı” adlarıyla anılmaktadır. Kervansaray, ismini yanından geçen Serapsu Çayı’ndan almıştır.
Doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı kervansarayın uzunluğu 71, genişliği ise yaklaşık 12 metredir. Dışarıdan bakıldığında dendane ve payandalarıyla kale görünümüne sahiptir. Doğu taraftaki son bölüm ayrılarak mescide dönüştürülmüştür. Yapıda bol miktarda devşirme malzemenin yanı sıra kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır. İç düzenlemesi uzunca bir koridor görünümündedir. Sivri kemerli tonoz örtüsü sekiz takviye kemeriyle desteklenmiştir. Yapının doğusunda gözetleme kulesine benzeyen bir minare vardır.
Portal kuzey cephede olup, hanın taç kapısında mermer üzerine Selçuklu sülüs hattı ile Arapça yazılmış beş satırlık bir kitâbe bulunmaktadır. Kitâbede; “Yüce Sultan, Ulu Şahinşah, Dünya’da Allah’ın gölgesi, Din ve Dünya’nın Yardımcısı, Fetih Babası, Keykubad oğlu Keyhüsrev” yazılıdır. Kitâbenin son satırı özenle kazınmıştır. Kervansarayın mescit kapısı üzerinde de bir ayet kitâbesi bulunmaktadır. Kitâbesine göre kervansarayın 1236-1246 yılları arasında Selçuklu Sultanı II. Gıyâseddin Keyhüsrev döneminde inşa edildiği belirtilsede yapının kesin inşa tarihi belirtilmemiştir.
İki payandanın, yan kanatlarını oluşturduğu taç kapı birçok yapıda karşılaşılandan farklı bir düzenlemeye sahiptir. Mescide girişi sağlayan basık kemerli kapı ise yüzeysel, üç dilimli bir niş içerisinde yer alır. Mescit giriş kapısı aslında iki yanında bulunan payandalarla birlikte ele alınmıştır. Payandaların üst kısmında görülen devşirme malzemelerin düzenlenmesi mescit kapısı ve iki payanda arasındaki bağlantıya işaret etmektedir.
Han ve mescidin taç kapılarında moloz taş dolgu kesme taşla kaplanmıştır. Hanın iç mekânında sivri beşik tonozu destekleyen sivri kemerlerde düzgün kesme taşlar tercih edilmiştir. Hanın cephelerinde farklı boyutlarda yontulmuş kesme taşlar yer alır. Cephelerinde görülen duvar örgüsünün, yapının geçirdiği onarımlar sırasında farklılaştığı bilinmektedir. Yapıda kullanılan devşirme malzeme haricinde süslemeye sadece taç kapının, sivri kemer içerisine alınmış, yarım yuvarlak kavsarasını iki yanda destekleyen trompların alt kısmında yarım yıldız motiflerine yer verilmiştir.
Şarapsa Hanı, 1983 yılında Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Orta Çağın önemli konaklama merkezlerinden biri olan Şarapsa Hanı restore edilerek dönem dönem T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından özel işletmelere kiraya verilmiş olup restoran ve eğlence merkezi olarak kullanılmıştır.
Adres:
Konak Mahallesi, Alanya/Antalya
Ziyaret Tarihi:
18.08.2018
Kaynaklar:
Şarapsa Hanı ile ilgili bilgiler; T.C. Antalya Valiliği tarafından hazırlatılan Antalya Kültür Envanteri kitabından ve sanatinyolculugu.com adresinden alınmıştır.
Fotoğraflar:
