Antalya İli, Serik İlçesi sınırları içerisinde bulunan Sillyon Antik Kenti, Antik Pamfilya Ovasının ortasında Antalya-Alanya Karayolunun 8 km kuzeyinde yöre halkınca “Asar Tepe, Yanköy Hisarı ve Teke Kalesi” adlarıyla anılan yaklaşık 235 m yüksekliğindeki kayalık tepe üzerine kurulmuş bir Pamfilya kentidir. Sillyon, Antik Pamfilya’da; Attaleia, Perge, Aspendos ve Side ile birlikte kurulmuş beş büyük kentten birisidir. Hitit kaynaklarında “Şalluşa” adıyla eşitlenen kentin tarihi Tunç Çağı ve Geç Kalkolitik Çağ’a kadar inmektedir. Sillyon’daki erken yerleşim MÖ 8. yüzyılda başlamış olup kent üzerinde; Helenistik, Roma, Selçuklu, Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerine ait yerleşim izleri bulunmaktadır. Sillyon, Makedonya Kralı Büyük İskender’in MÖ 333 yılında başlatmış olduğu Asya Seferi sırasında Termessos’la birlikte alamadığı iki kentten birisidir.
Sillyon üzerindeki kalıntıların çoğu Helenistik, Roma, Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerine aittir. Savunmaya elverişli doğal bir tepe üzerinde kurulan kentin sarp ve dik olmayan bölümleri payandalarla destekli duvarlarla desteklenmiştir. Kente tepeye tırmandıktan sonra, iki yanı kuleli at nalı planlı, küçük bir avlusu olan kapıdan girilmektedir. Kapıdan başlayan dış sur, günümüze kadar ayakta kalabilen kuleye kadar devam etmektedir. Tepenin batı yamacındaki eğim, diğer bölümlere oranla az fakat yeterince sarptır. Buna rağmen, kuzey ve güney yönünden gelip yukarı kapı ile birleşen birer rampa yapılmıştır. Güney rampanın aşağı kısmı bugün de ayaktadır.
Sillyon’un girişinde akropolisin güneybatısında MÖ 3. yüzyılda Helenistik Dönemde inşa edilmiş payandalı surların üzerinde, şehrin ana giriş kapısı bulunmaktadır. İki yanı dikdörtgen kulelerle takviye edilmiş kapı yarım daire şeklinde, önü tamamen 9.44 m ölçülerinde açık bir avluya sahiptir. Yüksekliği 0.50 m olan düzgün kesilmiş dörtgen kalker-tüf bloklardan isodomos tekniğinde örülmüştür. Dış duvarların üst kısmını bir triglif frizi süsler. Doğu kulenin arka tarafında bindirme tekniğinde yapılmış iki taş dizisinden meydana gelen bir balkon yer almaktadır.
Sillyon’un aşağı şehir olarak adlandırılan güneybatı yamacında MS 2. yüzyılda Roma Döneminde inşa edilmiş Stadyum bulunmaktadır. Stadyum, kuzey-güney doğrultusunda at nalı planlıdır. Aşağı şehrin en anıtsal yapısı olan stadyum, yamaçta yer aldığından istinat duvarları ile elde edilen düzlükte kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Düzgün kesilmiş kalker-tüf bloklarından oluşan duvarlar dört kat halinde sıralanmıştır. Sillyon gibi dar tepelik alana sığdırılmış bir kent için oldukça büyük bir yapı olup çevresindeki yerleşimlere hizmet verdiği düşünülmektedir. Yapının içinde Erken Cumhuriyet Dönemi’ne tarihlenen geleneksel Türk evleri bulunmaktadır. Stadyum, 254 m uzunluğunda olup 48 m genişliğindedir. 2020 yılında Sillyon’da başlayan kazı çalışmaları ile yapının oturma sıraları gün ışığına çıkartılmıştır.
Stadyumun üzerinde simetrik olmayan planda Roma Döneminde inşa edilmiş bir Hamam bulunmaktadır. Günümüzde fonksiyonları anlaşılmayan üç mekânı kalan hamamın duvarları düzgün kesilmiş dörtgen kalker-tüf bloklardan yapılmıştır. Roma Hamamının güneyinde Osmanlı Dönemi’ne ait bir çeşme bulunmaktadır. Çeşme günümüzde akmaya devam etmektedir.
Kentin yukarı kapısından kuzeydeki rampadan aşağıya doğru inerken büyük burçlar ve güney rampanın altından dönüşte, geç dönem surunun doğrultusunda Helenistik Dönemde inşa edilmiş ve oldukça iyi korunmuş Kule bulunmaktadır. Kulenin kuzeydeki dış kapısı düz lentolu, iç kapısı kemerlidir. İki katlı olması, üst katın doğu ve batısındaki kapıların sur duvarlarına açılmış olması gerektiğini düşündürmektedir.
Sillyon’da Doğu Roma (Bizans) Döneminde inşa edilmiş, yüksekliği ile korunmuş büyük bir yapı bulunmaktadır. İşlevi bilinmeyen yapının her iki yanında bulunan yapılar Helenistik Dönem özelliği göstermektedir. Birinci yapının bazı bölümleri iyi durumdadır. Diğer yapı ince işli kapısıyla önemli bir yapıdır. Kapı sövelerinden biri üzerinde yöresel lehçe ve alfabe ile yazılmış bir kitâbe bulunmaktadır. Bu kitâbe, “Sillyon Yazıtı” olarak arkeoloji bilimine kazandırılmıştır. Kullanılan lehçe MÖ 2. yüzyıla tarihlendirilmiş olup MS 1. yüzyılda bu lehçenin resmi olarak kullanılmadığı anlaşılmıştır. 37 satırlı yazıt ortasında açılan büyük bir deliğin bazı satırları silmesi sebebiyle yazıt çözülememiştir.
Tepenin güney bölümünün batısında, uç noktada bulunan iki yapıdan biri Tiyatro, diğeri ise Odeon’dur. 1967 yılında meydana gelen toprak kayması sonucunda Tiyatro ile birlikte Odeon da aşağıya uçmuştur. Tiyatro, 7-8 bin kapasitede orijinal Helenistik temeller ve kalker tüf oturma bloklarından inşa edilmiş olup üst kaveasından 11 oturma sırası kalmıştır. Sillyon Tiyatrosu, Pamfilya Bölgesinde inşa edilmiş en küçük boyutlu ve en eski tiyatrodur. Tiyatro’nun doğusunda ise tepe düzeltilerek teraslanmış, kayaya oyulmuş basamaklarla birbirine bağlanmış konut yapıları bulunmaktadır.
Akropolisin güney kenarında, tiyatro ile odeonun doğusunda kentin evleri bulunmaktadır. Anakayaya oyulmuş temellerin üzerinde örülmüş dörtgen bloklar duvarları oluştururlar, Örgüler isodomos veya psuedo-isodomos tipindedir. Evler arasındaki yükseklik farkları merdivenlerle geçilmiştir.
Sillyon’da Helenistik Dönemde inşa edilmiş prostylos planlı naos’u önünde dört sütunun bulunduğu anlaşılan bir Tapınak bulunmaktadır. Tapınağın güney duvarı uçuruma düşmüştür. Akropolün batı yarısında Helenistik Dönemde inşa edilmiş 54×7 m boyutlarında ince uzun dikdörtgen planlı bir Palestra yapısı bulunmaktadır. Düzgün kesilmiş dörtgen şekilli kalker bloklarla örülmüş duvarlar Sillyon’un en anıtsal yapısını oluşturmuştur. Batıya açılan pencereleri, güneye açılan bir kapısı bulunmaktadır.
Günümüz durumu ile bile zengin kalıntılara sahip bir (polis) şehir devleti olan Sillyon Antik Kenti’nden günümüze ulaşan; Stadyum, Gymnasium, Kuleler, Kamu Kapıları, Çeşmeler, Surlar, Odeon, Tiyatro, Su Sarnıçları, Nekropol, Kilise, Tapınak, Dükkanlar, Konut Yapıları, Selçuklu Mescidi, Doğu Roma (Bizans) ve Helenistik Dönem Yapıları görülmeye değer eserlerdir. Sillyon Antik Kenti, 1990 yılında I. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Sillyon Antik Kentinde 2020 yılında başlayan kapsamlı kazı ve restorasyon çalışmaları devam etmektedir.
Adres:
Yanköy Mahallesi, Serik/Antalya
Ziyaret Tarihi:
29.09.2016
Kaynaklar:
Sillyon Antik ile ilgili bilgiler; T.C. Antalya Valiliği tarafından hazırlatılan Antalya Kültür Envanteri kitabından alınmıştır.
Fotoğraflar:
