Antalya ili Konyaaltı ilçesi sınırları içerisinde bulunan Tahra Gediği Kilisesi, Antalya-Altınyaka yolu üzerinde Kocaköy’ün kuzeyinde Tahra Gediği adıyla anılan mevkii’de konumlanan Erken Bizans Dönemine ait tek nefli bir Kilisedir. 5 m. genişliğinde narteksiyle birlikte yaklaşık 15 m. uzunluğunda olan Kilise, güney tarafına bitişik aynı uzunluktaki bir ek yapı ile bölgede farklı bir örnek oluşturmaktadır. Kilise apsisinin 7 m. doğusunda bulunan teras duvarında 10 cm. uzunluğunda kazınmış bir Latin Haç işareti bulunmaktadır. 2004 yılında Prof. Dr. Nevzat Çevik başkanlığında Bey Dağları üzerinde yürütülen yüzey araştırmaları sırasında Doç. Dr. Ayça Tiryaki ve Prof. Dr. Engin Akyürek tarafından tespit edilen Kilise yapısı, Tahra Gediği Kilisesi adıyla Bilim dünyasına kazandırılmıştır.

Kilise apsisinin 7 m. doğusunda, kuzey düney doğrultusunda uzanan güçlü bir duvar kalıntısı bulunmaktadır. Yaklaşık 6.5 m. uzunluğundaki duvar, Kiliseden farklı olarak 1 m. kalınlığında olup büyük blok taşlarla örülmüştür. Duvar işçiliği bu duvarın Kiliseden önce, olasılıkla Erken Bizans Dönemi’ne ait olduğunu göstermektedir. Batı tarafında Kilise kotunda olmasına karşın doğu tarafında zeminin 2.5 m. kadar daha düşük kotta olması, bunun bir teras duvarı olduğunu göstermektedir. Duvar kuzey tarafında bir köşe yaparak Kilisenin kuzey duvarına kadar uzanmaktadır. Güneye doğru devam eden duvarın 6-7 m.’den sonrası yüzeyden izlenememektedir. Duvarın batı cephesine kazılmış ve günümüze kadar ulaşmayı başarmış, 10 cm uzunluğunda bir Latin Haç simgesi bulunmaktadır. İsa’nın çarmıha gerilmesini temsil eden, uzun bir dik çizgi içinden geçen yan bir çizgiden oluşan Latin Haç işareti Hristiyanlık dünyasında İsa’nın çektiği acıları ve ölümüyle bütün insanları günahtan kurtarışını temsil etmektedir.

Tahra Gediği Kilisesi, 5 m. genişliğinde olup narteksiyle birlikte yaklaşık 15 m. uzunluğundadır. Kilisenin bazı bölümleri günümüzde kaçakçılar tarafından ağır tahribata uğratılmıştır. Kilisenin kuzey duvarı kısmen bir yamaca dayalı olarak içten tek cidarlı olarak inşa edilmiştir. Kilisenin naosu 10.5 m. uzunluğunda olup 2.25 m. derinliğindeki bir apsisle sonlanmaktadır. İyi bir duvar işçiliği görülen naos, farklı boylarda fakat düzgün taşlarla inşa edilmiş, taşların aralarında sık sık kiremit kırıkları kullanılmıştır. Kilisenin narteks bölümü naosa daha sonradan eklenmiş olup duvar işçiliği Kiliseye göre daha niteliksizdir. Narteksten naosa giriş, batı duvarındaki 90 cm. genişliğindeki bir kapı ile sağlanmıştır. Kilise narteksinin batı duvarı kısmen yıkılmış ve sonraki bir evrede tekrar örüldüğü tespit edilmiştir.

Tek nefli olan Kilise, güney tarafına bitişik aynı uzunluktaki ancak daha dar bir ek yapı ile bölgede farklı bir örnek oluşturmaktadır. Naosun güney tarafına, apsis hizasından narteks bitimine kadar uzanan Bizans mimarisinde Parekklesion adı verilen Şapel yapısı inşa edilmiştir. Kilisenin güney duvarı ortak olarak kullanılmış olup Şapel (Parekklesion) yapısı 2.15 m. genişliğinde, apsis hariç 13 m. uzunluğundadır. Şapelin dar apsisi büyük ölçüde yıkılmış olup kuzey tarafta Kiliseye bitişik olan küçük bir parçası günümüze ulaşmayı başarmıştır. Kilisenin dıştan ve içten yarım yuvarlak olan apsisi nef ile aynı genişliktedir. Duvar kalınlığı apsiste ve güney duvarda 70 cm. batı duvarında ise 65 cm. olarak ölçülmüştür. Apsis içinde tespit edilen yay, apsisin derin olduğunu göstermektedir. Apsisi ve güney duvarı büyük ölçüde yıkılmış olan Şapele Kilisenin narteksinden giriş sağlanmaktadır. Kilisenin naosuna ait güney duvarının çok az bir kısmı günümüze ulaşabilmiştir. Bu duvarda bir kapı olup olmadığı anlaşılamamıştır.

1999-2007 yılları arasında Antalya Körfezi’nin batı tarafında konumlanan Bey Dağları üzerinde yapılan yüzey araştırmalarında günümüzde çam ormanlarıyla kaplı olan bu bölgede Geç Antik Dönemde Trebenna ve Neapolis Kentlerinde Bizans etkinliğinin yer yer 12. yüzyıla kadar devam ettiği görülmüştür. Kent alanları dışında kırsal alanlarda kurulan küçük köy yerleşimleri, tarım terasları ve çiftlikler, işlikler ve çok sayıda tespit edilen Kilise yapılarının özellikle Konyaaltı bölgesinin Bizans mimarisi açısından büyük bir çeşitliliğe ve zenginliğe sahip olduğunu göstermektedir.

Adres:
Gökdere, Konyaaltı/Antalya

Koordinatlar:
36.83691, 30.57421

Ziyaret Tarihi:
22 Mayıs 2022

Konum Hakkında:
Bu paylaşımda tanıtımı yapılan; ilgili Kültür Varlığı ve Tarihi Eserin yerinde korunması, tahrip ve zarar görmemesi adına gerçek koordinat bilgisi paylaşılmamıştır.

Kaynaklar:
Tahra Gediği Kilisesi ile ilgili bilgiler ve plan çizimi Doç. Dr. Ayça Tiryaki ve Prof. Dr. Engin Akyürek tarafından hazırlanan Prof. Dr. A. Vedat Çelgin’in 68. Doğum Günü Onuruna Makaleler isimli makalesinden alınmıştır.

Harita:

Fotoğraflar:

Tahra Gediği Kilisesi

Antalya-Altınyaka yolu ve Tahra Gediği’nin görünümü.

Tahra Gediği Kilisesi

Kilisenin teras duvarında bulunan Latin Haç işareti.

Tahra Gediği Kilisesi
Tahra Gediği Kilisesi

10 cm uzunluğundaki Latin Haç işaretinin yakından görünümü.

Tahra Gediği Kilisesi

Kilisenin yanından geçen orman yolu.

Tahra Gediği Kilisesi

Tahra Gediği Kilisesi genel planı. (Doç. Dr. Ayça Tiryaki – Prof. Dr. Engin Akyürek)

Tahra Gediği Kilisesi

Tahra Gediği Kilisesi’nde yapılan kaçak kazılarda ortaya çıkartılmış bir bölüm.

Tahra Gediği Kilisesi

Kilise duvarı.

Tahra Gediği Kilisesi

Naos duvarı.

Tahra Gediği Kilisesi

Kilise içinde bulunan yapı taşları.

Tahra Gediği Kilisesi

Kilise apsisi.

Tahra Gediği Kilisesi
Tahra Gediği Kilisesi
Tahra Gediği Kilisesi

Kilise içinde ve çevresinde bulunan Bizans Dönemi kiremitleri.

Tahra Gediği Kilisesi

Kilise yakınlarında ana kaya içerisine açılmış bir niş.

Tahra Gediği Kilisesi

Antalya-Altınyaka yolu üzerinde bulunan Pisidya Dönemine ait bir lahit teknesi.

Etiketler: , , , , , , , , , , ,

Yazar: Deniz KAPLAN

info@denizkaplan.net